Verzameldwang, ook wel hoarding genoemd. Een aandoening dat steeds vaker wordt opgemerkt. De Leeuwarder Courant heeft, na een bezoek aan onze crisisopvang De Kei tijdens de Week van Zorg en Welzijn, hier een artikel over geschreven.
Verzameldwang, of hoarding, komt ook in Friesland steeds meer in de schijnwerpers. ,,Richt je niet op de spullen. Dan raak je de cliënt kwijt.’'
Jeanet Regnerus, ambulant hulpverlener bij Limor, heeft een kratje in haar kofferbak staan met daarin laarzen, schoonmaakhandschoenen en een warme jas. Geen overbodige luxe, want voor haar werk komt ze in huizen waar de spullen soms tot het plafond liggen. Waar complete kamers volgestouwd liggen met spullen. Vaak brandt de kachel niet meer. Vandaar die warme jas.
Op dit moment begeleidt Regnerus drie mensen in Friesland die last hebben van verzameldwang.,,Problematische verzameldwang, of hoarding, komt in de beste families voor. Het is niet zo dat het steeds vaker voorkomt, wel wordt het steeds vaker opgemerkt.’’ Meer aandacht in de media voor het fenomeen, en een hulpprogramma van televisiezender RTL hebben daar volgens Regnerus aan bijgedragen.
Psychische aandoening
Hoe ontwikkelt iemand verzameldwang? Het is, vertelde Regnerus zaterdag tijdens een open dag van Limor in Leeuwarden, een chronische psychiatrische aandoening. In sommige gevallen is het aangeboren, in andere gevallen zorgt bijvoorbeeld een echtscheiding, ontslag of het overlijden van een dierbare ervoor dat mensen hun toevlucht zoeken in het verzamelen van spullen.
,,De meeste mensen kunnen hun impulsen controleren. Een hoarder niet. Die kent geen grenzen, die blijft kopen en verzamelen. Het begint met één verzameling. Vaasjes, boeken, schoenen. Maar op een gegeven moment wordt alles belangrijk.’’ De hoarder kan niet langer onderscheid maken tussen wat wel en niet belangrijk is. Alles wordt bewaard. Lucifersdoosjes, doppen: wie weet komt het ooit nog van pas.
,,Verzamelaars hebben een passie, hoarders een obsessie zeg ik altijd. Die zullen je nooit trots hun verzameling laten zien. Ze schamen zich, houden de deur dicht. Meestal leven ze in een isolement.’’
Omdat het sociale netwerk van de hoarder vaak klein is, wordt het probleem niet snel opgemerkt. Een postbode die iets te vaak een volle brievenbus treft, trekt nog wel eens aan de bel, of buren klagen over stank en rommel.
Methode
Over de aandoening is nog niet veel bekend. Toch ontwikkelde Limor een paar jaar geleden een methode om hoarders uit de spullen en in een opgeruimd huis te krijgen. In samenwerking met mensen die eventueel nog betrokken zijn en vaak met de gemeente. Dat kost tijd. ,,Met een van mijn cliënten was ik alleen al een half jaar bezig om een vertrouwensband op te bouwen.’’ Pas vanuit zo’n vertrouwensband kun je een verzamelaar met zachte dwang van zijn of haar verzameling af helpen. ,,Als je je alleen maar op de spullen richt, raak je de cliënt kwijt. Probeer de persoon achter de hoarder te ontdekken. Til diegene als het ware even boven de spullen uit.’’ De afgelopen drie jaar heeft Limor drie hoarders in Friesland uit te problemen gekregen, zegt Regnerus.
De fanatieke verzamelaars zijn volgens Regnerus ,,vaak hele creatieve, leuke, bijzondere mensen met een hoge gunfactor’’. ,,Ons doel is die mensen weer tot bloei te laten komen. Door omstandigheden zijn ze in deze vervelende situatie beland, wij proberen ze daar weer uit te helpen. De kwaliteit van leven terug te brengen.’’ Dat is een lange weg, vertelt Regnerus, met veel begeleiding en risico op terugval. ,,Maar als het lukt is dat prachtig.’’
Regnerus vertelt over de cliënt bij wie ze er een half jaar over deed om het vertrouwen terug te winnen. Onlangs vierde die haar eigen verjaardag in een opgeruimd huis. ,,Dat was heel bijzonder. Dat ontroerde me echt. Ze kreeg haar eigenwaarde terug en kon mensen weer uitnodigen en ontvangen in haar eigen huis.’’
