De Europese gids voor Housing First Jongeren is ontwikkeld op initiatief van Housing First Europe Hub en is tot stand gekomen in samenwerking met partnerorganisaties in Canada, Ierland, Schotland en Nederland. Vanaf blz. 49 lees je over LIMOR Housing First Jongeren in Den Haag. De Nederlandse vertaling lees je hieronder.
Vertaling bijdrage LIMOR in HF4Y gids van Housing First Europe Hub:
Wie
LIMOR biedt huisvesting, ondersteuning en andere diensten aan dak- en thuisloze mensen en mensen die risico lopen dakloos te raken in heel Nederland. HF4Y zet zich specifiek in voor jongeren en is een inspanning van LIMOR in samenwerking met het Leger des Heils.
Waarom HF4Y
De afgelopen jaren is de dakloosheid onder jongeren in Nederland aanzienlijk toegenomen. Volgens statistieken worden minstens 13.000 jongeren geconfronteerd met dakloosheid, wat neerkomt op 41% van de totale dakloze bevolking in Nederland. De meerderheid van deze dakloze jongeren bevindt zich in de vijf grootste steden van Nederland, waaronder Den Haag.
Naar schatting zijn zo’n 400 jongeren in Den Haag dakloos. Aangezien er geen betrouwbare gegevens beschikbaar zijn, is het zeer waarschijnlijk dat het werkelijke aantal nog hoger is. De behoefte aan noodopvang voor jongeren is aanzienlijk gegroeid in de afgelopen jaren. LIMOR merkt dat veel jongeren van 16 tot 24 jaar geen aansluiting willen of kunnen vinden bij het bestaande hulpaanbod. Velen van hen worden geconfronteerd met een reeks verschillende en vaak complexe problemen, waardoor ze nog kwetsbaarder zijn.
Negatieve ervaringen met het zorgsysteem in combinatie met intergenerationele problemen resulteren vaak in het zorg moe zijn of zorg mijden. Al dan niet vrijwillig staan ze vanaf hun 18de jaar alleen voor en komen pas weer in beeld als ze zich niet blijken te redden bij het ontstaan van problemen. We streven ernaar om elke jongere passende hulp te bieden, dat niemand wordt buitengesloten. Daarom focussen wij op het zo snel mogelijk beëindigen van dakloosheid, of het voorkomen voordat iemand dakloos raakt. We besteden in het bijzonder aandacht aan de meest kwetsbare jongeren die onder erbarmelijke omstandigheden leven. Door een eigen plek te geven bieden we een veilig thuis en een kans om dakloosheid met succes te doorbreken.
LIMOR werkt al vele jaren samen met het Leger des Heils bij het leveren van Housing First voor volwassenen die geen traditionele zorg willen of kunnen gebruiken. Het leidt tot goede resultaten. Gezien de toename van het aantal dak- en thuisloze jongeren en het bewezen succes van Housing First wisten we dat de tijd rijp was voor het ontwikkelen van Housing First Jongeren. We combineren de werkzame elementen van Housing First met een aanpak specifiek gericht op jongeren. Op deze manier sluiten we aan bij hun behoeften en ondersteunen we bij ieder noodzakelijk aspect in deze kwetsbare levensfase.
Resultaten en ervaring
Housing First Jongeren in Den Haag is in 2018 gestart en laat veelbelovende resultaten zien. Een recent ervaringsonderzoek toont aan dat Housing First Jongeren echt werkt. Niet alleen de tevredenheid is hoog, jongeren beoordelen Housing First ook als zeer effectief.
Op een schaal van 1 tot 10 beoordelen deelnemers Housing First Jongeren met een 9,6. 100% van de respondenten in het ervaringsonderzoek geeft aan dat Housing First Jongeren behulpzaam is en dat ze het anderen zouden aanbevelen. Ook hebben ze de aandacht beoordeeld die de ondersteuner heeft voor de basisbehoeften van autonomie, competenties en verbondenheid. Autonomie, de keuze en controle over eigen leven, scoort 100%. De aandacht voor competenties of de manier waarop deelnemers worden uitgedaagd en aangemoedigd, scoort ook 100%. Verbondenheid, de mate waarin een deelnemer zich verbonden voelt met anderen, scoort 60%. Dit is te verklaren doordat de jongeren zich vaak alleen voelen of alleen zijn. Contact met familie is meestal gecompliceerd of afwezig. Het grootste deel van hun netwerk bestaat uit professionals en lotgenoten uit de jeugdzorg waardoor dit netwerk instabiel is.
Housing First Jongeren is sinds 2018 actief in Den Haag, met tot op heden een woningstabiliteit van 100%. Met één deelnemer ging het niet goed in de eerste woning, zij had een tweede kans nodig in een ander huis. Ze veroorzaakte veel overlast en kon de relatie met haar buren niet herstellen. Daarom adviseerden we haar om haar huurovereenkomst voortijdig te beëindigen en boden aansluitend een nieuwe woning aan. De hele situatie was een belangrijke leerervaring, uitdagend voor zowel haar als ons. Onze onvoorwaardelijke en aanhoudende steun, ondanks dat zij zich afzette tegen iedereen om haar heen, resulteerde in haar vertrouwen in de ondersteuners met als resultaat dat het op de nieuwe plek beter gaat.
Natuurlijk is het niet allemaal rozengeur en maneschijn. Dakloosheid heeft een grote impact op jonge mensen. Vaak hebben zij voorafgaand en/of tijdens dakloosheid trauma’s opgelopen. Bouwen aan een sterke vertrouwensband is tijdrovend en heeft zeker zijn ups en downs. Omdat ze nog niet eerder zelfstandig hebben gewoond, kan de nieuwe woonsituatie uitdagingen met zich meebrengen. Bijvoorbeeld het naleven van afspraken die cruciaal zijn voor het behoud van huisvesting, zoals het omgaan met financiën en administratie. Wij bieden ondersteuning en helpen hen bij het runnen van hun huishouden zodat ze een onafhankelijk leven kunnen opbouwen. Ook geeft een aantal professionals aan dat zij het werken met jongeren emotioneel meer belastend vinden.
We vinden participatie en medezeggenschap van de jongeren die we ondersteunen erg belangrijk. We moedigen iedereen aan om hun mening te delen en betrekken deelnemers bij de ontwikkeling van onze praktijk. De jongeren prijzen Housing First Jongeren in Den Haag vooral als het gaat om het ervaren van vrijheid en keuze. Ook wordt onze daadkracht gezien als succesfactor. Deelnemers geven aan dat we werkelijk dingen gedaan krijgen en doen wat we beloven, terwijl ze het eerder anders hebben meegemaakt. Door onze onvoorwaardelijke ondersteuning en respect voor autonomie ervaren we een toename van zowel vertrouwen in zichzelf als in anderen.
Uitdagingen en obstakels Huisvesting
Het vinden van voldoende, betaalbare en goede woningen in een woningmarkt die onder druk staat, is een grote uitdaging. In Nederland zijn de woningen voor Housing First vrijwel zonder uitzondering sociale huurwoningen. De beperkte woningvoorraad is een urgent probleem. Er is een enorme schaarste aan betaalbare en kleine (eenpersoons)woningen. Niet iedere gemeente heeft een huisvestingsverordening met afspraken over urgentieprocedures en het aantal sociale huurwoningen. Afspraken die wel gemaakt worden, zijn meestal niet toereikend. Hoe langer het duurt om een geschikte woning te vinden, hoe groter de problemen worden. Daarmee zullen de maatschappelijke kosten snel stijgen. Om het woningtekort voor mensen met een laag inkomen op te lossen en de toename van dakloosheid tegen te gaan, is een gezamenlijke inspanning van overheid, provincies, gemeenten en woningbouwcorporaties nodig. Tot dusver is er geen samenhangend beleid of wetgeving geweest om dakloosheid te beëindigen en te voorkomen. Terwijl andere (vergelijkbare) landen al hebben bewezen dat centrale uitgangspunten en regie de sleutel is om het verschil te maken.
Cultuur- en systeemverandering
Het effectief oplossen van jeugddakloosheid vraagt om een verandering in benaderingswijze vanuit het systeem en de samenleving. Jongeren moeten serieuzer genomen worden, er moet beter worden geluisterd en meer worden gericht op krachten in plaats van problemen. Bovendien moeten we jongeren vasthouden, ook als ze zich onhebbelijk gedragen of dit ogenschijnlijk niet willen. Daarom kan onze onconventionele aanpak soms wrijving veroorzaken als het gaat om samenwerking met andere organisaties. Deze gezamenlijke inspanning is echter cruciaal om dakloosheid te beëindigen.
Financiering
De hervorming van financiële structuren in 2020 en de huidige tekorten in de gemeente zorgen voor onzekerheid over het waarborgen van de kwantiteit en kwaliteit van de ondersteuning die Housing First Jongeren in Den Haag levert.
Ondersteuning
Housing First Jongeren in Den Haag is januari 2018 gestart. Het volgt de kernprincipes van Housing First zorgvuldig en heeft daarom een hoge modelgetrouwheid. We werken volgens zowel intensief casemanagement als het multidisciplinair team. Ons team bestaat uit: een coördinator, begeleiders, een behandelaar, een ervaringsdeskundige een casemanager sociale dienst. Verder werken we nauw samen met de woningcorporatie, gemeentelijke diensten en overige zorgorganisaties.
In eerste instantie hebben we voor Housing First Jongeren kleinere caseloads geïntroduceerd dan voor Housing First voor volwassenen. Al snel bleek deze beslissing ongerechtvaardigd te zijn. Gemiddeld willen jongeren minder vaak afspreken en de ondersteuning op verschillende leefgebieden verloopt eerder stapsgewijs dan tegelijkertijd. We verwachten dan ook dat onze betrokkenheid groter is op de langere termijn, maar tegelijkertijd wekelijks minder intensief. De caseload per begeleider bestond voorheen uit 5 uur, nu is dit 8 uur. We zijn 24/7 telefonisch bereikbaar, hier wordt relatief vaak gebruik van gemaakt.